Początek 2020 roku z pewnością zapamiętany zostanie przez pandemię koronawirusa, która
w ciągu kilku miesięcy stała się problemem globalnym. Pandemia dotarła również do Polski przyczyniając się do znacznych ograniczeń życia społecznego, co w konsekwencji może doprowadzić do kryzysu gospodarczego i konieczności zmian w zawartych dotychczas umowach. Z pewnością część czynności można argumentować poprzez zastosowanie klauzuli siły wyższej wobec zdarzenia uniemożliwiającego właściwą realizację zobowiązania umownego.
Czym jest siła wyższa?
Mimo, że pojęcie siły wyższej, pojawiające się w głównej mierze w kodeksie cywilnym, nie jest w nim bezpośrednio zdefiniowane, to biorąc pod uwagę kilka artykułów tegoż, można pokusić się o próbę jego opisania. Siła wyższa to zdarzenie, którego nie sposób przewidzieć ani też mu zapobiec, wywołujące w określonych przypadkach wyłączenie odpowiedzialności za zdarzenia prawne np. niewywiązanie się z umowy. Powszechnie wyróżnia się 3 kategorie zdarzeń łączonych z siłą wyższą. Są to:
- Szczególne działania przyrody wywołujące katastrofalne skutki
- Akty władzy publicznej
- Określone zaburzenia życia zbiorowego.
Na podstawie powyższego można zauważyć, iż pandemia korona wirusa spełnia niemal każdą
z wymienionych kategorii, jak choćby wspomnieć o aktach władzy państwowej, które ograniczyły życie społeczne i nakazały pozostawanie niektórych osób w kwarantannie domowej czy izolacji, co w konsekwencji może nie pozwolić na realizację określonych zapisów umownych.
Jak siła wyższa może wpływać na umowy?
Jak już zostało wspomniane, skuteczne powołanie się na klauzulę siły wyższej powoduje wyłączenie odpowiedzialności za powstałe z tego tytułu szkody, dlatego powinna być ona stosowana wyłącznie w szczególnych przypadkach. Warto zaznaczyć, iż zapisy umowy mogą rozszerzać ustawową definicję siły wyższej. Często zdarza się, iż strony daleko wykraczają poza podstawowe pojęcie siły wyższej określając pod tym terminem choćby opóźnienia
w zamówieniach, niedopełnienie obowiązków przez podwykonawców czy też brak uzyskania indywidualnych aktów administracyjnych takich jak choćby zezwolenia.
Nie należy również zapominać, iż w niektórych przypadkach strony mogą zaznaczyć
w umowie, iż wykonawca nie odpowiada jedynie z tytułu winy, lecz również o przypadki siły wyższej. Zaznaczyć jednak należy, że taka forma zapisu umownego musi być wyraźnie określona, a wszelkie braki czy niejednoznaczne zapisy będę skutkowały powrotem do zasad ustawowej siły wyższej.
Z pewnością część zawartych przez Państwa umów zawiera odniesienia do klauzuli siły wyższej, które mogą być wykorzystane obliczu panującej obecnie pandemii. Nie należy również przy tym zapominać o możliwościach ustawowych. Jeżeli mają Państwo wątpliwości związane z zastosowaniem klauzuli siły wyższej bądź chcą się na nią powołać, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią.
Opracowanie: Bartłomiej Stanek
